Laatste keer dat ik Franz Nicolay zag was als toetsenist van de Hold Steady. Eind 2008. London Roundhouse. Uitverkocht huis dat alles uit volle borst meebrult. Bier. Zweet. Etc. Een van mijn all time favoriete concerten ever. Afgelopen vrijdag stond hij moederziel alleen - uit eigen vrije wil hoor - voor een handjevol vooral in elkaar geïnteresseerde Haarlemmers op het podium van het Patronaat café. Maar Nicolay slaat zich manmoedig door het rumoer heen. Hij is entertainer. Z'n rol in Hold Steady - toetsen, tweede stem, snor - was eigenlijk een beetje een outlier in 'smans muzikale carriere. In de meeste van z'n andere projecten daarvoor (en daarnaast) - World/Inferno Friendship Society, met de Dresden Dolls, alleen - is hij een stuk theatraler bezig.

In z'n huidige solo-verschijning keert hij terug naar deze vaudeville, bijna kleinkunsterige roots. Behalve heel uitbundig z'n liedjes zingen, zichzelf onderwijl begeleidend op akoestische gitaar, accordeon of banjo, mag Nicolay graag lekker hard stampen (tapdansen wil hij het zelf niet noemen, meer iets tango-achtigs) en heeft hij een uitgebreid repertoire aan anekdotes, bon mots en levenslessen waar hij tussen, en soms ook tijdens, de nummers ruim de tijd voor neemt. Als we de plusminus driekwarter cultureel vertier aan de hand van één overkoepelend thema samen zouden moeten vatten zou ik wellicht 'Het Vak' willen opperen. Nogal wat nummers - een cover van Warren Zevon's For My Next Trick I'll Need A Volunteer, z'n eigen Jeff Penalty (over reünieconcerten van punkbands van vroeger) - en wat daar tussendoor gebeurt - de bewonderende introductie bij z'n versie van Jimmy Durante's Hi-Lili Hi-Lo - zijn behoorlijk meta. Het gaat over - voor zover het op zo'n vrijdagavond überhaupt ergens over gaat - de relatie publiek-perfomer. Dat de babbelaars aan de bar zo nu en dan het boze oog krijgen toegeworpen over de hoofden van de oplettende luisteraartjes vooraan en dat die op hun beurt dan weer beloond worden als Nicolay een paar van de laatste nummers onversterkt vóór het podium speelt, past dan ook helemaal in het Verhaal van de avond.

Nicolay's vorig jaar verschenen solo-album, Major General, heb ik om eerlijk te zijn slechts met moeite tot het einde kunnen beluisteren. In tegenstelling tot vanavond is het grotendeels een bandgebeuren en muzikaal lekker afwisselend en onderhoudend maar die theatrale manier van zingen werkt bij mij als nagels over een schoolbord. Live is dat, zoals te verwachten, niet bepaald minder maar, zoals ik hoopte, die extra dimensie van het in het echie maakt het totaalplaatje pas af.